Biesbosch opnieuw bezet gebied
Op 1 april 2021 kopt het Altena Nieuws “Verwarring rond toekomstvisie Biesbosch”, eerst dacht ik aan een 1 april grap maar na het lezen van het epistel bleek het niet zo te zijn. De voorstellen van Staatbosbeheer om te komen tot een zogeheten Zonering was de oorzaak van alle verwarring. Vanuit Amersfoort de locatie van het hoofdkantoor van Staatbosbeheer, werd dit voorstel afgeschoten en de hagel belandde binnen de grenzen van onze Biesboschgemeenten. Zitten wij hierop te wachten en willen wij als natuurliefhebbers, recreanten, watersporters of anderszins betrokkenen binnen onze eigen gemeente wel onder vuur genomen worden?
Staatsbosbeheer werd opgericht in 1899, ruimschots voor die tijd wisten onze voorouders al hoe ze moesten omgaan met onze achtertuin “De Biesbosch”. Onze voorouders planten kort na de Sint-Elisabethsvloed (1421) al biezen, later riet en wilgenhout en geholpen door het getijde van eb en vloed tierde alles weelderig en ontstond de riet en griendcultuur. De bewoners van onze omliggende gemeenten maakten van water land wat na verloop van tijd producten leverden die zich bij uitstek leenden om het geweld van water te keren. Diverse aannemers in de kust en oeverwerken zijn groot geworden en hebben wereldfaam gemaakt met de producten uit de Biesbosch. Met veel respect zal ik terug blijven denken aan de generaties die de Biesbosch boven water hebben gebracht. Geen mechanische hulpmiddelen, geen communicatiemiddelen, vijf dagen van de week slapen in een vochtige, rokerige griendkeet of in het stinkende voorondertje van een rietaak. Deze griendwerkers moesten hakken, snijden en sjouwen om de gewassen op tijd binnen te halen en/of veilig te stellen voordat het onder water liep of dreigde weg te drijven. Zeker in de wintertijden was het afzien voor deze noeste werkers die onder erbarmelijke omstandigheden hun schamele boterham moesten verdienen. Vanaf het kooikistje op een houtvuurtje hun potje koken om daarna omringd door insecten en ander ongedierte doodop te gaan snurken op een schutnest was voor hun de normaalste zaak van de wereld. Toen mocht er nog gevist en verdiend worden aan de vangst van zalm, steur en elft en kon er gejaagd worden op veel soorten eenden, wintertalingen, brilduikers, zaagbekken, ganzen, denen, patrijzen en fazanten.
Het waren deze mensen die goed om konden gaan met datgene wat moedernatuur hun schonk.
De toenmalige recreanten hadden respect voor elkaar en de natuur, wisten wanneer het eb of vloed was en konden gebruik maken van het voortdurende getij.
Het gezegde “Alles is verschijning, alles is verdwijning”, is zeker van toepassing op een landschap als de Biesbosch, eenmaal door het water overweldigd en ook weer op het water veroverd.
Wie, wat is en wat doet nu uiteindelijk Staatsbosbeheer (SBB) voor ons als inwoners van de gemeente Altena en voor de watersport in het algemeen. SBB is de grootste bos- en natuurbeheerder van Nederland. In opdracht van de Rijksoverheid, maar grotendeels gefinancierd door subsidies van de provincies, ons gemeenschapsgeld dus en met een klein deel aan eigen inkomsten beheert de organisatie omstreeks 273.000 hectare bos-, natuur en recreatiegebied. Sommige gebouwen en gronden binnen haar grondgebied worden onderhouden en verhuurd, met de nadruk op sommige. Ooit is de instantie opgericht om op woeste gronden bossen te ontwikkelen voor productiedoeleinden en om zandverstuivingen tegen te gaan. Hier in de Biesbosch waren we voor de oprichting van SBB al lang bezig geweest het gebied te ontwikkelen en werd er met lokale kennis en opgedane ervaring verantwoord omgegaan met het landschap en zijn natuur, zonder bemoeienis van buitenaf.
SBB werd In 1998 door de rijksoverheid verzelfstandigd. Het is nu een rechtspersoon met wettelijke taak (RWT). Voor de verzelfstandiging viel SBB rechtstreeks onder het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Na de verzelfstandiging is de organisatie binnen de kaders van de 'Wet verzelfstandiging Staatsbosbeheer' verantwoordelijk voor de eigen bedrijfsvoering en heeft het de volgende doelstellingen:
- Beheer ofwel in stand houden, herstellen en ontwikkelen van bossen, natuurgebieden en het landschap in de gebieden van Staatsbosbeheer
- Bevorderen van recreatie in zo veel mogelijk van haar gebieden
- Leveren van een bijdrage aan de productie van milieuvriendelijke en vernieuwbare grondstoffen, zoals hout
In tegenstelling tot het huidige beleid wisten onze voorouders al deze doelstellingen wel te behalen. Natuurlijk waren er toen geen 2,5 miljoen watersporters en zogenaamde dagrecreanten te vinden in de Biesbosch. Kreten als “Biesbosch gaat geld kosten en de vraag is nog: wie betaald dat” waren niet aan de orde, laat staan de gedachte over een Biesboschvignet. SBB zag dit vignet echter wel zitten en wilde met de opbrengst aanlegsteigers en andere recreatiefaciliteiten weer op orde krijgen. Naar eigen zeggen hebben ze niet altijd geld om deze voorzieningen in stand te houden en gaat er veel geld verloren aan handhaving en onderzoek. Vraag mij niet wat er in stand gehouden of onderzocht moet worden. Waarschijnlijk het belang van de “Europese topnatuur” in de Biesbosch waarbij stil en duurzaam varen behoort, bijvoorbeeld elektrisch. Volgens SBB is er in de Biesbosch een brede maatschappelijke behoefte aan duurzame watersport. De eerste watersporter binnen onze Biesboschgemeenten moet ik nog tegenkomen die dit plan steunt. SBB wil opnieuw verder gaan met het afsluiten van gebieden rond broedende vis- en zeearenden. Ik verzeker u dat de arend meer last heeft en ongemak ondervindt van de drone boven en webcam in zijn nest dan van het feit dat ik hem op gepaste afstand passeer en met rust laat. Dat de arenden niet gediend zijn van pottenkijkers blijkt uit het feit dat de mannetjes visarend eind mei de lens van de camera barricadeerden met rietpollen. Hij was er niet van gediend massaal in de gaten te worden gehouden via de door SBB en Vogelbescherming geïnstalleerde webcam en dit zeker niet op het moment van de geboorte van zijn nakomelingen.
In tegenstelling tot de graag in de publiciteit staande boswachters van SBB zoals Thomas van Es en Harm Blom nodig ik de massa niet uit om deze vogels te komen bekijken. Hoe wrang en tegenstrijdig kan het beleid van dit logge en voor de burger oncontroleerbare lichaam zijn. Adviezen worden gegeven en besluiten worden genomen door zogenaamde Biesboschkenners, mensen die eb en vloed nooit mee hebben gemaakt. Nog nooit een griend door de duikerput hebben zien vol of leeglopen. Nooit gewerkt hebben met aalschaar, riet en/of rijshaak. Nooit tot hun knieën in de modder hebben gestaan of de prut tussen hun tenen hebben gevoeld. Laat staan over de eb met de hand vis hebben gevangen een fuik of netje hebben gezet. Bijna wekelijks wordt de Biesbosch door SBB aan gereclameerd als schitterend natuurgebied met veel recreatiemogelijkheden. Als kuddedieren worden de vogeltjeskijkers naar de Biesbosch gelokt. Met telelenzen in de aanslag en voortdurend naar boven kijkend wordt de flora vergeten die onder hun voeten vertrapt wordt, wat rest is het zwerfvuil wat achterblijft. Het lijkt wel of deze organisatie van de Biesbosch een groot Europeespretpark wil maken. Inmiddels is 7 april al uitgeroepen tot Internationale Beverdag download de kaart met beverhotspots en bewonder het dier zelf, kom vooral massaal dan knaagt hij voor u wel een boompje kaal.
De drie aangesloten en verantwoordelijke gemeentes (Altena, Dordrecht en Drimmelen) moeten samen met Staatsbosbeheer wel beseffen dat meer bekendheid ook betekent grotere bezoekersaantallen en navenante problemen met overlast, bevaarbaarheid en handhaving.
SBB wil de Biesbosch indelen in deelgebieden met deze zonering kan de natuur enerzijds en de recreatie anderzijds in verschillende mate prioriteit krijgen.
Boswachter Harm Blom noemt het plan Zonering Biesbosch waarin geregeld gaat worden waar in de toekomst wel of niet gerecreëerd mag worden én welke kreken wel of niet toegankelijk zijn voor motorboten “Een stip op de horizon”. Volgens hem gaat het erom dat er een juiste afweging tussen recreatie en natuur gemaakt wordt. Het plan is noodzakelijk omdat de Biesbosch Europese topnatuur is. Alle Europeanen mogen van hem met een kano of gehuurd elektrisch bootje de Biesbosch in maar de Werkendammer moet met zijn ouderwetse fossiele brandstof aangedreven motorbootje thuisblijven.
Hoe absurd, ondoordacht en onmogelijk is het om natuur en recreatie te scheiden. De fuut, waterkip en reiger moeten op het Spijkerboor blijven en de recreant mag zich opeen nestelen in de Aakvlaai om daar hun ei uit te broeden. Maar pas op en ga niet door elkaar vliegen, varen of zwemmen de BOA zal hier nauwlettend op toe gaan zien. Afsluiten van kreken met buizen en tonnen hoe krijgen ze het verzonnen. Bordjes kanoën en roeien toegestaan en parkeren verboden, ik vraag me af hoelang het zal duren voordat erin het Buiten Kooigat verkeerslichten staan. Het zijn de door SBB zelfgemaakte wetten die onze vrijheid beletten.
Veel vaarwegen zijn in de loop der jaren al afgesloten of door geen onderhoud te plegen dichtgeslibd of dichtgegroeid. Vaak heb ik de indruk dat dit door SBB vanuit Amersfoort beleidsmatig gebeurt.
De vruchtbare landbouwgronden in de Noorwaard zijn getransformeerd naar natuurgebied. Totaal onnodig zijn er historische boerderijen gesloopt en platanen gerooid, dit alles in het kader “Ruimte voor de Rivieren”. Dat er iets moest gebeuren akkoord, maar dat had ook anders gerealiseerd kunnen worden. Creëer een win-win situatie door via zandwinning de rivierbodem op pijl te houden. Asfaltwegen werden aangelegd, het gebied werd een eldorado voor fiets en motorclubs. Dat de Harly Davidsons net als de laag overvliegende straaljager en helikopter tot groot ongenoegen van mens en dier oorverdovend geluid produceren was de beleidsmaker ontgaan, hetgeen logisch is want deze beleidsmakers wonen niet in de Biesbosch. Hoezo stiltegebied? Daarbij vraag ik me af in hoeverre dit aspect door Staatsbosbeheer belicht wordt in het rapport “Balanceren in de Biesbosch”.
Boswachter Blom zegt het jammer te vinden dat de Biesboschfederatie het zoneringsplan eenzijdig becommentarieert hij zegt: “In hun reactie staan feitelijke onjuistheden. De boel gaat morgen echt niet op slot, we willen naar een duurzaam gebruik van de Biesbosch voor alle gebruikers én duurzaam varen valt daar ook onder. Wij beslissen niet alleen over het afsluiten van kreken, dat gaan we samen bepalen. De waarde van het gebied en hoe we daarin natuur en recreatie in balans houden, lijkt voor hen niet centraal te staan."
De Biesbosch Federatie met zijn ongeveer 9000 leden is nu juist de partij die natuur en recreatie in balans wil houden door ze beiden ruimte te geven. Sluit geen kreken meer af en stel eerder afgesloten vaarwegen weer open, pleeg onderhoud, stop het verlandingsproces en maak de kreken weer bevaarbaar. Wanneer er door SBB nog meer vaarwegen worden afgesloten zal dit zeker ten kosten gaan van de veiligheid. Mensen die nog nooit gevaren hebben en absoluut niet weten wat stuur of bakboordwal is creëren momenteel al voldoende gevaar voor de welbekende en ervaren watersporter.
Verhuurbedrijven floreren geweldig, natuurlijk gun ik deze mensen hun boterham maar hou alles wel in balans en juiste proporties. Van de binnen het uur 30 waargenomen boten telde mijn vrouw en ik er 26 van de diverse verhuurbedrijven. Kriskras werd er door elkaar gevaren en plezier beleefd in het opjagen van waterwild. Kinderen die vanaf het uiterste puntje van de boeg met hun voetjes proberen het boegwater te raken en net als de onervaren schipper niet beseffen hoe gevaarlijk dit is. Wanneer ze overboord vallen zullen ze onder de boot doorrollen en ernstig verwond worden door de schroef. Riet wordt geplet om enigszins beschut een sanitaire stop te maken, spreek ik nog maar niet over de geproduceerde decibellen aan geluid. Laat deze vloedgolf in verhuur van bootjes aan dagjesmensen niet ten kosten gaan van de echte watersporter. Laat de drie Biesboschgemeenten hier goede afspraken over maken met de betreffende ondernemers.
Excessen en misdragingen van zogenaamde natuurliefhebbers, wieler en motorclubs, dagjesmensen, recreanten en watersporters moeten worden voorkomen maar wat is nu uiteindelijk het aandeel van de in de Biesboschgemeenten wonende en varende gebruiker hierin.
Boswachter Blom heeft inmiddels de Jongerenraad Going4Altena geïnformeerd over zijn plannen om natuur en landschap te beschermen in het zoneringsplan. Als het aan SBB ligt volgen er strengere maatregelen, opnieuw zelfgemaakte wetten dus. De Biesbosch projectgroep bestaande uit 5 jongeren waarvan 1 (Anne- Fleur de Haas 18 jaar sinds 14 april 2020 lid van de Jongerenraad) afkomstig uit Werkendam brengt graag advies uit. Het is voor de watersporter met al zijn goede bedoelingen wel te hopen dat de jongeren ook ooit zelf weleens gebivakkeerd hebben of met een boot door de Biesbosch zijn gevaren. Wanneer ze vreemd zijn in het gebied, nooit zelf enig vaarplezier hebben beleefd, alleen natuurliefhebber zijn en eenzijdig worden voorgelicht door SBB zal hun advies niet bijdragen aan het genot en vaarplezier van de watersporter. De Biesbosch zonering is onderdeel van Deltanoord en Natuura2000 beheerplan, tel hierbij op het Zoneringsplan van Staatsbosbeheer, de gebiedsvisie tussen de meerdere stakeholders vanuit bureau Orbis en een voorlopig plan van zwerfafvalaanpak van SBB, hoe mistig kan het zijn?
Het verleden heeft ons geleerd dat daar waar te veel stuurlui op de brug staan dit averij tot gevolg heeft. Blijkt ook wel uit het feit dat het Parkschap inmiddels is opgeheven dit geldverslindende schap heeft n.m.m. ook nooit toegevoegde waarde gehad voor het gebied.
De bestuurders van onze eigen gemeente Altena weten door alle inmenging van buitenaf niet meer welke koers er in de toekomst gevaren zal gaan worden in de Biesbosch. Hopelijk laten ze hun eigen zeggenschap in en over het gebied niet wegebben of totaal ontnemen.
Laat de Biesboschvaarders hopen dat de lokale politiek oog blijft houden voor hun belangen en deze zal blijven behartigen. Het zou te triest voor woorden zijn dat de lokale overheid compleet overruled zou worden door instanties als Staatsbosbeheer.
JHW
